บอนสี

ชุดพันธุ์ที่ใช้ปลูกเป็นไม้มงคล

1. ชุดเทวดาประจำเรือน                 

2. ชุดมหาชาติ

3. ชุดต้นพระยา

4. ชุดราชา

5. ชุดนางสงครานต์
    

ลักษณะทั่วไป

บอนสีเป็นพรรณไม้ที่มีลำต้นอยู่ใต้ดินลักษณะเป็นหัว ส่วนที่เจริญขึ้นมานั้นคือก้านใบ ใบเป็นใบเดี่ยวติดกับก้านใบ ก้านใบยาวประมาณ 20-50 เซนติเมตร โคนก้านใบจะมีกาบใบหุ้มเป็นชั้น ๆ เรียงชั้นสลับกัน ใบใหญ่กว้างคล้ายรูปหัวใจขาดใบกว้างประมาณ 8-15 เซนติเมตร ยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร ลักษณะใบ สีสรร และขนาด แตกต่างกันตามชนิดพันธุ์ ดอกออกจากส่วนกลางของยอด ซึ่งมีก้านดอกชูยาวเท่ากับขนาดก้านใบดอกกลมขอดปลยแหลม เมื่อบานเต็มที่โคนดอกกลมเป็นตุ่ม และส่วนปลายแผ่นบานใหญ่ เป็นรูปกลมรี ส่วนปลายแหลมตรงกลางดอก มีเกสรเป็นแท่งยาวโผล่ออกมา ดอกมีสีขาวหรือสีชมพู ลักษณะดอกคล้ายกับดอกกวักมงคล

การเป็นมงคล

คน ไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นบอนสีไว้ประจำบ้านช่วยคุ้มครองให้เกิดความสงบสุข เพราะบอนสีเป็นพรรณไม้เก่าแก่ ที่ปลูกไว้คู่บ้านคู่เมืองมานานแล้ว ซึ่งนิยมปลูปในพระราชวังของขุนนางข้าราชการในสมัยโบราณดังนั้นคนไทยจึงนำมา ปลูกไว้ประจำบ้านด้วย เพื่อเป็นมิ่งขวัญและสิริมงคลแก่บ้านและผู้อาศัย นอกจากนี้ชุดพันธุ์ของบอนสี ยังเป็นไม้มงคลนามอีกด้วย เช่น ชุดเทวดาประจำเรือน ชุดราชา เป็นต้น

ตำแหน่งที่ปลูกและผู้ปลูก

เพื่อเป็นสิริมงคลแก่บ้านและผู้อาศัย ควรปลูกต้นบอนสีไว้ทางทิศตะวันออก ผู้ปลูกควรปลูกในวันอังคาร เพราะโบราณเชื่อว่าการปลูกไม้เอาประโยชน์ทางใบให้ปลูกในวันอังคาร

การปลูก วิธีที่นิยมปลูกมี 2 วิธี คือ

1.การปลูกในกระถางเพื่อประดับอาคารบ้านเรือนทั้งภายในและภายนอกควรใช้กระถางทางสูงขนาด610นิ้วใช้ปุ๋ยคอก:ใบไม้ผุ:ทราย
   หรือขุยมะพร้าวอัตราอย่างละ1ส่วนผสมคลุกเคล้าเป็นดินปลูกและควรเปลี่ยนกระถางปีละครั้งเพราะการแตกกอของบอนสีแน่นเกิน
   ไปนอจากนี้ยังช่วยเปลี่ยนดินปลูกใหม่ทดแทนดินเดิมที่เสื่อมสภาพไปอีกด้วยถ้าใช้เพื่อประดับภายในอาคารควรให้ต้นบอนได้รับ
    แสงบ้างอย่างน้อย 3-5 วัน ต่อครั้ง หรืออาจจะเลือกชนิดพันธุ์ที่เหมาะสมกับในร่มก็ได้ เช่น บอนชนิดใบสีเขียว

2. การปลูในแปลงปลูกเพื่อประดับบริเวณบ้านและสวน คนโบราณนิยมปลูกเป็นแนวรั้วบ้าน หรือบริเวณสวนหน้าบ้าน ขนาดหลุมปลูก     30 x 30 x 30 ใช้ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมัก : ดินร่วน อัตรา 1 : 3 และใช้ปุ๋ยซุปเปอร์ฟอสเฟต (Superphosphate) หรือปูนขาว อัตรา 5-10     กรัมต่อหลุมรองก้นหลุมเพื่อช่วยปรับปรุงสภาพต้นให้เหมาะสมกับการปลูกบอน

การดูแลรักษา

แสง                                    ต้องการแสงแดดอ่อน รำไร หรือกลางแจ้ง

น้ำ                                      ต้องการปริมาณน้ำปานกลาง ควรให้น้ำ 5-7 วัน/ครั้ง

ดิน                                     ดินร่วนซุย ความชื้นปานกลางถึงสูง

ปุ๋ย                                     ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรา 0.5-1 กิโลกรัม/กอ ใส่ 1-2 เดือน/ครั้ง

การขยายพันธุ์                    ใช้หัว การแยกหน่อ

ิวธีที่นิยมและได้ผลดีคือ       การแยกหน่อ

โรคศัตรู                            โรครากเน่า ไร (Spider mites)

อาการ                                ใบเหลือง แห้งเหี่ยว และบริเวณโคนต้นจะมีเส้นใยสีขาว ใบมีจุดเล็กแห้งเป็นสีน้ำตาล

การป้องกัน                         ควบคุมน้ำให้เหมาะสมและรักษาความสะอาดอุปรณ์ปลูก และบริเวณแปลงปลูก

การกำจัด                            ใช้ยาแคปแทน หรือมาแนบ และยาคาราแทน อัตราและคำแนะนำระบุไว้ตามฉลาก